Periferik Nöropati

Periferik nöropati nedir?

Vücudumuzun sinir sistemi iki parçadan oluşmaktadır. Bunlar merkezi sinir sistemi ve periferik sinir sistemidir. Merkezi sinir sistemi beyin ve omurilikten oluşmaktadır. Periferik sinir sistemleri ise vücutta sinirsel sistemlerin merkezi olan beyin ve omuriliğe bağlı çalışan vücudun her noktasına ulaşan sistemlerdir. Vücutta her noktaya ulaşan bu sistemin parçalarına zarar gelmesine periferik nöropati (peripheral neuropathy) denilmektedir. Vücudun belirli bölgelerinde zarar gören sinirler artık işlevini yitirir ve beyine sinyal göndermeyi sonlandırırlar ya da tamamen hatalı sinyaller gönderirler. Genel olarak, uyuşma, yanma, denge bozukluğu ve güçsüzlük hisleri oluşabilir. Semptomların çoğu el ve ayaklarda oluşur ancak vücudun herhangi bir yerinde de bu hisler oluşabilir. 

Periferik nöropatinin sebebi nedir?

Hastalığın çeşitli sebepleri bulunmaktadır. Hastaların neredeyse üçte biri ideopatiktir yani hastalığın sebebi bilinmemektedir. Hastaların %30'luk bir kısmını diabet yani şeker hastaları oluşturmaktadır. Yapılan çalışmalarda şeker hastalarının yaklaşık üçte ikisinde bu tip sinir hasarlarının oluştuğu ortaya konulmuştur. Bu risk yüksek kan şekeri olan orta yaş üstü ya da kilolu şeker hastalarında daha yüksektir. Aileden bu hastalığa dair hikayesi olanlar için de risk yüksek. Hastalığın diğer sebepleri şöyle: 

Bağışıklık sistemi bozuklukarı: Lupus, romatoid artrit, sjögren sendromu, ankilozan spondilit vb.  

Enfeksiyonlar: Bakterilerin ya da virüslerin sebep olduğu enfeksiyonlar. Lyme hastalığı, Hepatit C, difteri, cüzzam, HIV, Epstein Barr (Öpücük hastalğı) virüsü

Kalıtsallık:  Charcot-Marie-Tooth (CMT) hastalığı gibi

Tümörler

Beslenme bozuklukları ve vitamin eksikliği: Özellikle B1, B3, B12 ve E vitamini eksikliği

Travmatik yaralanmalar: Trafik kazası, spor yaralanmaları 

Zehirlenmeler: Özellikle ağır metal ve kimyasal zehirlenmeleri (kurşun, arsenik, civa)

İlaçlar: Özellikle kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar

Alkolizm

Diğer hastalıklar: Hipotiroidi, çeşitli böbrek ve akciğer hastalıkları

Belirtileri ve Teşhisi 

Hastalığın belirtileri bazen yıllarca sürebilir ve teşhisi güç olabilir. Hastalık akut ya da kronik olabilir. Akut olanda belirtiler aniden ortaya çıkıp, hızlıca gelişebilir. Kronik olanda ise belirtiler yavaş yavaş ortaya çıkıp gelişebilir.

Genel belirtiler şöyledir:

• El ve/veya karıncalanma hissi
• Yanma
• Denge kaybı
• El ve/veya ayaklarda uyuşukluk
• Kaslarda titreşim

Motor sinir hücreleri zarar gördüğünde:

• Kas zayıflığı 
• Kramp
• Motor becerilerde zayıflama
• Kaslarda küçülme ve seğirme
• Reflekslerde azalma

Duyusal sinir hücreleri hasar gördüğünde:

• Dokunma hissinde azalma
• Yürürken denge bozukluğu
• Sıcaklık hissi bozukluğu (ocakta eliniz yandığında hissetmemeniz gibi)
• Ağrı eşiğindeki değişiklikler

Otonom sinir hücreleri hasar gördüğünde:

• Kalp atış hızında düzensizlik
• Baş dönmesi, sersemlik ve kan basıncının düzenlenememesi
• Sindirim sorunları
• İdrarı kontrol edememe
• Terleyememe, ısı intoleransı
• Yutmada zorluk görülebilir.

Hastalığın teşhisi için çeşitli kan testleri, fiziki muayene, biyopsi, MR, EMG, gibi tıbbi araçlar kullanılır. 

Tedavisi ve Tavsiyeler

Hastalığın tedavisi için çeşitli streoid olmayan antieflamatuarlar, kortizon iğneleri, TENS (elektriksel sinir stimülasyonu) ve fizik tedavi gibi çeşitli tıbbi yollara başvurulur.

Tavsiyeler şöyle:

• Sigarayı bırakın
• Düzenli egzersiz yapın
• Alkolden kaçının 
• Düzenli beslenin
• Düzenli olarak kan şekerinizi kontrol ettirin
• Ayak bakımınıza özen gösterin (Özellikle şeker hastasıysanız)

Sonuç olarak periferik nöropati özellikle diabetlilerin dikkat etmesi gereken bir rahatsızlık. Öte yandan bizler gibi bağışıklık sistemi bozuklukları olan lupus, romatoid artrit, sjögren sendromu, ankilozan spondilit ve benzeri hastalar da belirtileri doktorlarıyla paylaşmaları ve risk grubunda olduklarını unutmamaları gerekmektedir. 

Bildiklerimizi, araştırdıklarımızı paylaşarak daha bilinçli, daha sağlıklı bir toplum dileğiyle severek yaşayın.

Kaynaklar:
http://www.ninds.nih.gov/disorders/peripheralneuropathy/detail_peripheralneuropathy.htm, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/peripheral-neuropathy/basics/definition/con-20019948, http://www.healthline.com/health/peripheral-neuropathy#Overview1, http://www.medicinenet.com/peripheral_neuropathy/article.htm, https://www.foundationforpn.org/, http://www.neuropathy.org/site/PageServer?pagename=About_Facts 
http://www.mollysfund.org/2015/02/peripheral-neuropathy/